Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

familiae N F

  • 1 Pater familiae

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Pater familiae

  • 2 familia

    fămĭlĭa, ae (with pater, mater, filius, and filia, the class. gen. sing. is usually in the archaic form familias; familiae also occurs, v. infra; gen.:

    familiai,

    Plaut. Am. 1, 1, 203; with the plur. of these words both the sing. and plur. of familia are used:

    patres familias, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 15, 43; id. Verr. 2, 3, 51, § 120 al.:

    patres familiarum,

    Cic. Att. 7, 14, 2; Sall. C. 43, 2; 51, 9, v. infra II. A. b.—On the form patribus familiis for familiae, patrum familiarum, etc., Cic. Verr. 2, 3, 79, § 183; id. Rosc. Am. 16, 48, v. Neue, Formenl. 1, p. 7), f. [famulus], the slaves in a household, a household establishment, family servants, domestics (not = family, i. e. wife and children, domus, or mei, tui, sui, etc., but v. II. A. 3 infra):

    nescio quid male factum a nostra hic familia est... ita senex talos elidi jussit conservis meis,

    Plaut. Mil. 2, 2, 11; 17; id. Trin. 2, 1, 28; id. Am. 4, 3, 10:

    neque enim dubium est, quin, si ad rem judicandum verbo ducimur, non re, familiam intelligamus, quae constet ex servis pluribus, quin unus homo familia non sit: verbum certe hoc non modo postulat, sed etiam cogit,

    Cic. Caecin. 19, 55; cf. Dig. 50, 16, 40, § 3; App. Mag. p. 304:

    vilicus familiam exerceat,

    Cato, R. R. 5, 2:

    familiae male ne sit,

    id. ib.:

    te familiae interdicere, ut uni dicto audiens esset,

    Cic. Rep. 1, 39:

    qui emeret eam familiam a Catone,

    id. Q. Fr. 2, 6, 5:

    cum insimularetur familia societatis ejus,

    id. Brut. 22, 85:

    conjugum et liberorum et familiarum suarum causa,

    id. N. D. 2, 63, 157:

    Petreius armat familiam,

    Caes. B. C. 1, 75, 2: alienae se familiae venali immiscuisse, Quint. 7, 2, 26:

    Aesopus domino solus cum esset familia,

    formed the entire establishment, Phaedr. 3, 19, 1.—Of the serfs belonging to a temple:

    illi Larini in Martis familia numerantur,

    Cic. Clu. 15, 43; cf. of the serfs, vassals of Orgetorix:

    die constituta causae dictionis Orgetorix ad judicium omnem suam familiam, ad hominum milia decem undique coëgit,

    Caes. B. G. 1, 4, 2.
    II.
    Transf.
    A.
    With the idea of house predominating.
    1.
    In gen., a house and all belonging to it, a family estate, family property, fortune: familiae appellatio varie accepta est: nam et in res et in personas deducitur;

    in res, ut puta in lege XII. tab. his verbis: AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO,

    Dig. 50, 16, 195; so,

    SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Legg. Mosaic. et Roman. tit. 16, § 4 (cf. agnatus): idcirco qui, quibus verbis erctum cieri oporteat, nesciat, idem erciscundae familiae causam agere non possit,

    Cic. de Or. 1, 56, 237; so,

    arbitrum familiae erciscundae postulavit,

    id. Caecin. 7, 19; cf.:

    familiae erciscundae,

    Dig. 10, tit. 2:

    decem dierum vix mihi est familia,

    means of support, Ter. Heaut. 5, 1, 36 Ruhnk.—
    b.
    Paterfamilias, materfamilias, etc., or paterfamiliae, materfamiliae, filiusfamilias, etc. (also written separately: pater familiae, mater familiae, etc.), the master of a house in respect to ownership, the proprietor of an estate, head of a family; the mistress of a house, matron; a son or daughter under the father's power, a minor: paterfamilias appellatur, qui in domo dominium habet, recteque hoc nomine appellatur, quamvis filium non habeat;

    non enim solam personam ejus, sed et jus demonstramus. Denique et pupillum patremfamilias appellamus,

    Dig. 50, 16, 195; cf. Sandars ad Just. Inst. 1, 8 prooem.—
    (α).
    Form familias:

    paterfamilias ubi ad villam venit,

    Cato, R. R. 2, 1:

    paterfamilias,

    Cic. Quint. 3, 11; id. Fragm. ap. Non. 497, 19 (Rep. 5, 3 ed. Mos.); Sen. Ben. 4, 27 fin.; Nep. Att. 4; 13 al.; cf., in gen., of a plain, ordinary citizen:

    sicut unus paterfamilias his de rebus loquor,

    id. de Or. 1, 29, 132; 1, 34, 159.—In plur.:

    patresfamilias, qui liberos habent, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 15, 43; 16, 48; id. Verr. 2, 3, 79, § 183 al.:

    (Demaratus) cum de matrefamilias Tarquiniensi duo filios procreavisset,

    Cic. Rep. 2, 19:

    materfamilias,

    id. Cael. 13, 32: id. Top. 3, 14; Dig. 50, 16, 46 al.—In plur.:

    uxoris duae formae: una matrumfamilias, etc.,

    Cic. Top. 3, 14; id. Fam. 5, 10, 1; id. Verr. 2, 1, 24, § 62 al.—

    In an inverted order: familias matres,

    Arn. 4, 152:

    illum filium familias patre parco ac tenaci habere tuis copiis devinctum non potes,

    Cic. Cael. 15, 36:

    filiusfamilias,

    Dig. 14, 6, 1 sq. al.:

    tu filiafamilias locupletibus filiis ultro contulisti,

    Sen. Cons. ad Helv. 14.—
    (β).
    Form familiae:

    ex Amerina disciplina patrisfamiliae rusticani,

    Cic. Rosc. Am. 41, 120; so,

    pater familiae,

    Caes. B. G. 6, 19, 3; Liv. 1, 45, 4; Sen. Ep. 47 med.; Tac. Or. 22 al.: familiae mater, Enn. ap. Fest. p. 258 Müll.—In plur.:

    pauci milites patresque familiae,

    Caes. B. C. 2, 44, 1; Gracch. ap. Charis. p. 83 P.: Liv. 5, 30 fin.:

    matrem familiae tuam purpureum amiculum habere non sines?

    Liv. 34, 7, 3:

    mater familiae,

    id. 39, 53, 3; Tert. Verg. Vel. 11.— In plur.: matresfamiliae, Varr. ap. Charis. p. 83 P.; Caes. B. G. 1, 50, 4; 7, 26, 3; 7, 47, 5; id. B. C. 2, 4, 3.—
    (γ).
    In gen. plur.: civium Romanorum quidam sunt patresfamiliarum, alii filiifamiliarum, quaedam matresfamiliarum, quaedam filiaefamiliarum. Patresfamiliarum sunt, qui sunt suae potestatis, sive puberes sive impuberes;

    simili modo matresfamiliarum, filii vero et filiaefamiliarum, qui sunt in aliena potestate,

    Dig. 1, 6, 4: patresfamiliarum, Sisenn. ap. Varr. L. L. 8, § 73 Müll.; Suet. Calig. 26 fin.:

    matresfamiliarum,

    Sall. C. 51, 9:

    filiifamiliarum,

    id. ib. 43, 2; Tac. A. 3, 8; 11, 13:

    filiaefamiliarum,

    Dig. 14, 6, 9, § 2:

    patrumfamiliarum,

    ib. 50, 16, 195.—
    2.
    In respect to relationship, a family, as part of a gens:

    addere nostrae lepidam famam familiae,

    Plaut. Trin. 2, 2, 98:

    sororem despondere in fortem familiam,

    id. ib. 5, 2, 9: item appellatur familia plurium personarum, quae ab ejusdem ultimi genitoris sanguine proficiscuntur, sicuti dicimus familiam Juliam. Mulier autem familiae [p. 724] suae et caput et finis est, Dig. 50, 16, 195 fin.:

    qua in familia laus aliqua forte floruerit, hanc fere, qui sunt ejusdem stirpis, cupidissime persequuntur,

    Cic. Rab. Post. 1, 2: EX EA FAMILIA... IN EAM FAMILIAM, Fragm. XII. Tab. ap. Dig. 50, 16, 195:

    commune dedecus familiae, cognationis, nominis,

    Cic. Clu. 6, 16:

    Laeliorum et Muciorum familiae,

    id. Brut. 72, 252; id. Off. 2, 12 fin.:

    nobilissima in familia natus,

    id. Rep. 1, 19:

    ex familia vetere et illustri,

    id. Mur. 8, 17:

    primus in eam familiam attulit consulatum,

    id. Phil. 9, 2, 4:

    hospes familiae vestrae,

    id. Lael. 11, 37:

    Sulla gentis patriciae nobilis fuit, familia prope jam exstincta majorum ignavia,

    Sall. J. 95, 3 et saep.—
    b.
    Transf.:

    libros, qui falso viderentur inscripti, tamquam subditicios, summovere familiā, permiserunt sibi,

    Quint. 1, 4, 3.—
    3.
    In gen., a family, the members of a household, = domus (rare):

    salutem dicit Toxilo Timarchides et familiae omni,

    Plaut. Pers. 4, 3, 32:

    si haec non nubat, fame familia pereat,

    id. Cist. 1, 1, 46:

    ne pateretur Philippi domus et familiae inimicissimos stirpem interimere,

    Nep. Eum. 6, 3.—
    B.
    A company, sect, school, troop (rare but class.):

    cum universi in te impetum fecissent, tum singulae familiae litem tibi intenderent,

    Cic. de Or. 1, 10 42:

    familia tota Peripateticorum,

    id. Div. 2, 1, 3; cf.:

    Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia,

    id. Fin. 4, 18, 49:

    familiae dissentientes inter se,

    id. de Or. 3, 16, 21:

    familia gladiatorum... familia Fausti,

    id. Sull. 19, 54:

    lanistarum,

    Suet. Aug. 42: tironum, a company of young soldiers, Cod. Th. 10, 1; Amm. 20, 4 med.—A troop or company of players, Plaut. Men. prol. 74.—
    2.
    Ducere familiam, in gen., to lead a company, i. e. to be at the head, be the first:

    Lucius quidem, frater ejus, familiam ducit,

    Cic. Phil. 5, 11, 30; cf.:

    accedit etiam, quod familiam ducit in jure civili, singularis memoria summa scientia,

    id. Fam. 7, 5, 3:

    gravissima illa vestra sententia, quae familiam ducit,

    id. Fin. 4, 16, 45.

    Lewis & Short latin dictionary > familia

  • 3 familia

        familia ae (with pater, mater, filius, the old gen. familias is freq.), f    [famulus], the slaves in a household, a household establishment, family servants, domestics: familia, quae constet ex servis pluribus: emere familiam a Catone: armare familiam, Cs.: Aesopus domino solus cum esset familia, his one servant, Ph.: Martis, serfs of the temple: omnem suam familiam undique cogere, vassals, Cs.— An estate, family property, fortune: herciscundae familiae causam agere: decem dierum vix mihi est familiā, means of support, T.— A household, family; genit. (familias or familiae), with pater, mater, or filia: pater familias, head of a family, householder: sicut unus pater familias loquor, as a plain citizen: pater familiae, Cs.: pauci milites patresque familiae, Cs.: patres familias, qui liberos habent, etc.: patres familiarum: mater familias, a matron, mistress of a household: mater familiae, L.: matres familiae, Cs.: matribus familias vim attulisse: matres familiarum, S.: filii familiarum, minors, sons in tutelage, S.— A family, family connection, kindred (as part of a gens): tanta, T.: nobilissima: familiam dedecoras, T.: dedecus familiae: primus in eam familiam attulit consulatum: familiā prope exstinctā, S.— A family, the members of a household: Philippi domūs et familiae inimicissimi, N.— A company, sect, school, troop: singulae familiae litem tibi intenderent: tota Peripateticorum: familiae dissentientes inter se: gladiatoriae, S.: Lucius familiam ducit, is first: familiam ducit in iure civili, stands highest.
    * * *
    household; household of slaves; family; clan; religious community (Ecc)

    Latin-English dictionary > familia

  • 4 familia

    familia, ae ( auch as, nach den Wörtern pater, mater, filius, filia), f. (famulus), die Gesamtheit der unter einem dominus stehenden Sklaven, das Gesinde, die Dienerschaft, bes. als Angehörige u. Teil der Familie, dann übtr. die ganze Hausgenossenschaft (Freie u. Sklaven), die Familie, I) eig.: a) als Gesinde eines Hausherrn: neque dubium est, quin, si ad rem iudicandam verbo ducimur, non re, familiam intellegamus, quae constet ex servis pluribus; quin unus homo familia non sit (verbum certe hoc non modo postulat, sed etiam cogit), Cic. Caecin. 55: villicus familiam exerceat; consideret, quae dominus imperaverit fiant, Cato: cum insimularetur familia, partim etiam liberi, societatis eius, Cic.: neque cuiquam quam illi in nostra melius famulo familia, Plaut.: familiam Catonianam vendere, Cic.: familiā privatā (durch seine eigenen Sklaven) incendia exstinguere (löschen lassen), Vell.: Aesopus domino cum solus esset familia, die ganze Dienerschaft ausmachte, Phaedr. – b) die einem lanista als dominus zugehörige Truppe, Schar von Fechtern, gladiatoria, Caes. u. Sall.: gladiatorum, lanistae, Suet.: maxima, Cic.: comparare familiam, Cic.: dah. familiam ducere, an der Spitze stehen, in erster Linie stehen, die erste Stelle einnehmen, v. Pers., Cic. Phil. 5, 30; v. Lebl., Cic. de fin. 4, 45; ep. 7, 5, 3. – in der spät. Kaiserzt. eine zu einer Legion gehörige, aber noch nicht in die Stammliste eingetragene (wahrsch. unter einem Fechtmeister stehende) Rekrutentruppe, Cod. Theod. u. Amm. – c) die einem dominus zugehörige Truppe-, Gesellschaft von Schauspielern, Auct. prol. Plaut. Men. 74. – d) die einem Mächtigen angehörenden Hörigen, Leibeigenen, Caes. b. G. 1, 4, 2. – e) die einem Tempel angehörigen Sklaven, die Leibeigenen, Hörigen, Cic. Clu. 43. – f) f. publica, die der Staatsgemeinde angehörigen Sklaven, die Staatssklaven, niedere Staatsdiener, Corp. inscr. Lat. 6, 479. – ebenso das niedere Dienstpersonal einer Behörde, f. fiscalis, spät. ICt. – II) übtr.: A) der ganze Hausstand, zerfallend in die freie u. leibeigene Hausgenossenschaft u. in das bewegliche u. unbewegliche Vermögen, das Hauswesen, der Hausstand (vgl. Ulp. dig. 50, 16, 195), denen allen ein Hausherr vorsteht, dah. pater familias, Cic., od. familiae, Liv., Herr vom Hause, Hausherr, Hausvater; u. Plur., patres familias, Cic., od. familiae, Caes., od. familiarum, Suet. – mater familias, Cic., od. familiae, Caes. u. Liv., Frau vom Hause, Hausfrau; u. Plur. matres familias, Cic., od. familiarum, Ulp. dig. – filius familias, Sohn vom Hause, der noch unter des Vaters Gewalt steht, der unmündige, noch nicht volljährige Sohn, Cic.; Plur., filii familiarum, Sall. – filia familias, Tochter vom Hause, Sen.; Plur., filiae familiarum, ICt. – v. Hausbesitz, Vermögen usw., agnatus proximus familiam habeto, XII tabb. fr.: herciscundae familiae causam agere, Cic.: decem dierum vix mihi est familia, habe kaum Lebensunterhalt auf usw., Ter. heaut. 909. – B) die einem Stammvater Angehörigen, die Familie, 1) eig.: a) im weitern Sinne, die ganze Geschlechtslinie, das Geschlecht (synon. mit gens), M. Bruti rogatu Iuniam familiam a stirpe ad hanc aetatem ordine enumeravit, Nep.: familiam unam (sc. gentem Fabiam) subisse civitatis onus, Liv.: sunt praeterea feriae propriae familiarum, ut familiae Claudiae, vel Aemiliae, seu Iuliae, sive Corneliae, Macr. – b) im engern Sinne als Unterabteilung eines Geschlechts (gens), vetus et illustris, Cic.: nobilissima, Cic.: antiquissima, Caes.: ampla et honesta f. plebeia, Cic.: hospes familiae vestrae, Cic.: commune dedecus familiae, Cic. – übtr.: a) eine von einem Stifter abstammende philosophische Sekte, tota Peripateticorum, Cic.: Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia non dabit, Cic. – b) von Schriften, libros, qui falso viderentur inscripti, tamquam subditos submovere familiā (Kanon), Quint. 1, 4, 3.

    lateinisch-deutsches > familia

  • 5 familia

    fămĭlĭa, ae, f. [st1]1 [-] gens de la maison (libres ou non), les esclaves, les domestiques, domesticité, suite, train, maison.    - Juniam familiam ordine enumerare, Nep.: donner par ordre tous les membres de la famille.    - Aesopus domino solus cum esset familia, Phaedr. 3: comme le maître n'avait qu'Esope comme esclave.    - de familia liberata nihil est quod te moveat, Cic. Fam. 14: quant à l'affranchissement des esclaves, il n'y a aucune raison de t'inquiéter.    - de familia quo modo placuisse scribis amicis faciemus, Cic. Fam. 4: pour ce qui est des esclaves, je ferai comme il convient, me dis-tu, à nos amis.    - familiam Catonianam vendere, Cic.: vendre les esclaves de Caton.    - vilicus familiam exerceat, Cato: que le métayer fasse travailler les esclaves.    - herciscundae familiae causam agere, Cic.: intenter une action pour partage d'héritage. [st1]2 [-] famille, maison (partie de la gens), race, lignée.    - pater (mater) familias: père (mère) de famille.    - pater (mater) familiae: père (mère) de famille. [st1]3 [-] secte, école de philosophie (sous l'autorité d'un maître).    - familia tota Peripateticorum, Cic. Div. 2: toute la secte des Péripatéticiens.    - singulae familiae litem tibi intenderent, Cic. Or. 1: les sectes te livreraient chacune un assaut particulier. [st1]4 [-] troupe (de comédiens ou de gladiateurs, sous un même maître).    - familia gladiatoria, Sall.: troupe de gladiateurs.    - familiam comparare, Cic.: former une troupe.    - ducere familiam, Cic. (au fig.): être au premier rang, exceller. [st1]5 [-] biens d'une famille, héritage, fortune, patrimoine.    - agnatus proximus familiam habeto, Tab.: que l'héritage revienne au plus proche parent du côté du père.    - decem dierum vix mihi est familia, Ter. Heaut.: c'est à peine si j'ai de quoi vivre dix jours.
    * * *
    fămĭlĭa, ae, f. [st1]1 [-] gens de la maison (libres ou non), les esclaves, les domestiques, domesticité, suite, train, maison.    - Juniam familiam ordine enumerare, Nep.: donner par ordre tous les membres de la famille.    - Aesopus domino solus cum esset familia, Phaedr. 3: comme le maître n'avait qu'Esope comme esclave.    - de familia liberata nihil est quod te moveat, Cic. Fam. 14: quant à l'affranchissement des esclaves, il n'y a aucune raison de t'inquiéter.    - de familia quo modo placuisse scribis amicis faciemus, Cic. Fam. 4: pour ce qui est des esclaves, je ferai comme il convient, me dis-tu, à nos amis.    - familiam Catonianam vendere, Cic.: vendre les esclaves de Caton.    - vilicus familiam exerceat, Cato: que le métayer fasse travailler les esclaves.    - herciscundae familiae causam agere, Cic.: intenter une action pour partage d'héritage. [st1]2 [-] famille, maison (partie de la gens), race, lignée.    - pater (mater) familias: père (mère) de famille.    - pater (mater) familiae: père (mère) de famille. [st1]3 [-] secte, école de philosophie (sous l'autorité d'un maître).    - familia tota Peripateticorum, Cic. Div. 2: toute la secte des Péripatéticiens.    - singulae familiae litem tibi intenderent, Cic. Or. 1: les sectes te livreraient chacune un assaut particulier. [st1]4 [-] troupe (de comédiens ou de gladiateurs, sous un même maître).    - familia gladiatoria, Sall.: troupe de gladiateurs.    - familiam comparare, Cic.: former une troupe.    - ducere familiam, Cic. (au fig.): être au premier rang, exceller. [st1]5 [-] biens d'une famille, héritage, fortune, patrimoine.    - agnatus proximus familiam habeto, Tab.: que l'héritage revienne au plus proche parent du côté du père.    - decem dierum vix mihi est familia, Ter. Heaut.: c'est à peine si j'ai de quoi vivre dix jours.
    * * *
        Familia, huius familiae. La famille, Les biens et successions d'un homme, La parenté. C'est aussi toute l'assemblee des serfs. Item la compaignie des enfants et serfs qui sont en la puissance d'un mesme pere de famille, La mesgnie.
    \
        Fundatissima familia natus. Cic. De bonne maison.
    \
        Familia amplissima natus. Cic. De bonne maison.
    \
        Summouere aliquos familia. Quintil. Jecter hors de sa maison, comme n'estants pas vrais enfants appartenants à sa famille.

    Dictionarium latinogallicum > familia

  • 6 familia

    familia, ae ( auch as, nach den Wörtern pater, mater, filius, filia), f. (famulus), die Gesamtheit der unter einem dominus stehenden Sklaven, das Gesinde, die Dienerschaft, bes. als Angehörige u. Teil der Familie, dann übtr. die ganze Hausgenossenschaft (Freie u. Sklaven), die Familie, I) eig.: a) als Gesinde eines Hausherrn: neque dubium est, quin, si ad rem iudicandam verbo ducimur, non re, familiam intellegamus, quae constet ex servis pluribus; quin unus homo familia non sit (verbum certe hoc non modo postulat, sed etiam cogit), Cic. Caecin. 55: villicus familiam exerceat; consideret, quae dominus imperaverit fiant, Cato: cum insimularetur familia, partim etiam liberi, societatis eius, Cic.: neque cuiquam quam illi in nostra melius famulo familia, Plaut.: familiam Catonianam vendere, Cic.: familiā privatā (durch seine eigenen Sklaven) incendia exstinguere (löschen lassen), Vell.: Aesopus domino cum solus esset familia, die ganze Dienerschaft ausmachte, Phaedr. – b) die einem lanista als dominus zugehörige Truppe, Schar von Fechtern, gladiatoria, Caes. u. Sall.: gladiatorum, lanistae, Suet.: maxima, Cic.: comparare familiam, Cic.: dah. familiam ducere, an der Spitze stehen, in erster Linie stehen, die erste Stelle einnehmen, v. Pers., Cic. Phil. 5, 30; v. Lebl., Cic. de fin. 4, 45; ep. 7, 5, 3. – in der spät. Kaiserzt. eine zu einer
    ————
    Legion gehörige, aber noch nicht in die Stammliste eingetragene (wahrsch. unter einem Fechtmeister stehende) Rekrutentruppe, Cod. Theod. u. Amm. – c) die einem dominus zugehörige Truppe-, Gesellschaft von Schauspielern, Auct. prol. Plaut. Men. 74. – d) die einem Mächtigen angehörenden Hörigen, Leibeigenen, Caes. b. G. 1, 4, 2. – e) die einem Tempel angehörigen Sklaven, die Leibeigenen, Hörigen, Cic. Clu. 43. – f) f. publica, die der Staatsgemeinde angehörigen Sklaven, die Staatssklaven, niedere Staatsdiener, Corp. inscr. Lat. 6, 479. – ebenso das niedere Dienstpersonal einer Behörde, f. fiscalis, spät. ICt. – II) übtr.: A) der ganze Hausstand, zerfallend in die freie u. leibeigene Hausgenossenschaft u. in das bewegliche u. unbewegliche Vermögen, das Hauswesen, der Hausstand (vgl. Ulp. dig. 50, 16, 195), denen allen ein Hausherr vorsteht, dah. pater familias, Cic., od. familiae, Liv., Herr vom Hause, Hausherr, Hausvater; u. Plur., patres familias, Cic., od. familiae, Caes., od. familiarum, Suet. – mater familias, Cic., od. familiae, Caes. u. Liv., Frau vom Hause, Hausfrau; u. Plur. matres familias, Cic., od. familiarum, Ulp. dig. – filius familias, Sohn vom Hause, der noch unter des Vaters Gewalt steht, der unmündige, noch nicht volljährige Sohn, Cic.; Plur., filii familiarum, Sall. – filia familias, Tochter vom Hause, Sen.; Plur., filiae familiarum,
    ————
    ICt. – v. Hausbesitz, Vermögen usw., agnatus proximus familiam habeto, XII tabb. fr.: herciscundae familiae causam agere, Cic.: decem dierum vix mihi est familia, habe kaum Lebensunterhalt auf usw., Ter. heaut. 909. – B) die einem Stammvater Angehörigen, die Familie, 1) eig.: a) im weitern Sinne, die ganze Geschlechtslinie, das Geschlecht (synon. mit gens), M. Bruti rogatu Iuniam familiam a stirpe ad hanc aetatem ordine enumeravit, Nep.: familiam unam (sc. gentem Fabiam) subisse civitatis onus, Liv.: sunt praeterea feriae propriae familiarum, ut familiae Claudiae, vel Aemiliae, seu Iuliae, sive Corneliae, Macr. – b) im engern Sinne als Unterabteilung eines Geschlechts (gens), vetus et illustris, Cic.: nobilissima, Cic.: antiquissima, Caes.: ampla et honesta f. plebeia, Cic.: hospes familiae vestrae, Cic.: commune dedecus familiae, Cic. – übtr.: a) eine von einem Stifter abstammende philosophische Sekte, tota Peripateticorum, Cic.: Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia non dabit, Cic. – b) von Schriften, libros, qui falso viderentur inscripti, tamquam subditos submovere familiā (Kanon), Quint. 1, 4, 3.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > familia

  • 7 Pater familias

    = Pater familiae
    Отец семейства; глава семьи, глава дома.
    Слово familia (собирательное от famulus "раб") первоначально означало "челядь", а в дальнейшем стало обозначать также "дом" как совокупность "господина" и "домашних".
    Плиний Младший, "Письма", V, 19, 1-2: Video quam molliter tuos habeas: quo simplicius tibi confitebor qua indulgentia meos tractem. Est mihi semper in animo - - et hoc nostrum "pater familiae". "Я вижу, как мягко держишь ты своих (рабов). Тем откровеннее признаюсь я тебе, с какой снисходительностью обращаюсь я со своими. Я всегда держу в сердце - - и наше выражение "отец семейства".
    "Древнейшая римская семья есть семья строго патриархальная. Она представляет замкнутый для внешнего мира круг, абсолютным владыкой и единственным представителем которого перед внешним миром является pater familias. - В более позднем праве, однако, положение свободных подвластных начинает уже значительно отличаться от положения рабов". И. А. Покровский, История римского права.
    Каждому здравомыслящему человеку должно претить - старание извлекать барыши из чужой храбрости, столь свойственное английскому pater familias, который, преспокойно сидя у себя дома и испытывая непреодолимое отвращение ко всему тому, что грозит ему малейшим шансом добиться военной славы, пытается приобщить себя к бесспорному, но все же не столь уж необыкновенному мужеству, проявленному при штурме Дели. (Ф. Энгельс, Взятие Дели.)
    Я сам, может быть, весною буду pater familiae: жена моя в том счастливом положении, в котором королева английская Виктория каждый год бывает по крайней мере раза два или три. (В. Г. Белинский - А. И. Герцену, 26.I 1845.)
    Понятия его [ Ж. Прудона ] о семейных отношениях грубы и реакционны, но и в них выражается не мещанский элемент горожанина, а скорее упорное чувство сельского pater familias'a, гордо считающего женщину за подвластную работницу, а себя за самодержавную главу. (А. И. Герцен, Былое и думы.)
    Она появилась на свет - с самой монгольской физиономией. Теперь орет, спит и ест с невероятной жадностью, или, как говорят наши акушерки, "жакает". Ну, вот я и pater familias, что и требовалось доказать. (А. И. Куприн - А. П. Чехову, перв. пол. января, 1903.)
    Он [ Томас Гуд ] любил литературу независимо от связи ее со своею торговой профессией и даже написал два романа (или две повести), в свое время читавшиеся, но теперь неизвестные и по заглавиям. Он женился на мисс Сандс, сестре одного гравера, и был хорошим pater familias. (M. Л. Михайлов, Юмор и поэзия в Англии. Томас Гуд.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Pater familias

  • 8 ingenero

    ingĕnĕro, āre, āvi, ātum - tr. - [st1]1 [-] faire naître dans, créer, produire, enfanter.    - ingenere amorem in aliquem, Cic. Off. 1, 12: inspirer dès la naissance un amour pour qqn.    - ingenerantur hominibus mores, Cic. Agr. 2, 95: les hommes reçoivent dès l'origine un caractère particulier. --- cf. Cic. Fin. 5, 36.    - ingenerata familiae frugalitas, Cic. Sest. 21: frugalité naturelle à (innée dans) la famille. [st1]2 [-] créer, produire, enfanter.    - Cic. Leg. 1, 21; Liv, 5, 27, 6.
    * * *
    ingĕnĕro, āre, āvi, ātum - tr. - [st1]1 [-] faire naître dans, créer, produire, enfanter.    - ingenere amorem in aliquem, Cic. Off. 1, 12: inspirer dès la naissance un amour pour qqn.    - ingenerantur hominibus mores, Cic. Agr. 2, 95: les hommes reçoivent dès l'origine un caractère particulier. --- cf. Cic. Fin. 5, 36.    - ingenerata familiae frugalitas, Cic. Sest. 21: frugalité naturelle à (innée dans) la famille. [st1]2 [-] créer, produire, enfanter.    - Cic. Leg. 1, 21; Liv, 5, 27, 6.
    * * *
        Ingenero, ingeneras, pen. corr. ingenerare. Engendrer.
    \
        Ille appetitus a natura ingeneratus omnibus. Cic. Nature a engendré en touts ceste convoitise, Touts ont naturellement ou de nature ce desir et convoitise.
    \
        Non ingenerantur hominibus mores tam a stirpe generis seminis, quam ex his rebus, quae ab ipsa natura loci, eta vitae consuetudine suppeditantur, quibus alimur et viuimus. Cic. Les meurs et complexions ne sont point tant engendrees és hommes par nature, que par nourriture.
    \
        Ingenerat praecipuum quendam amorem in eos qui procreati sunt. Cic. Engendre un amour, etc.
    \
        Ingenerauit natura societatem vtrisque. Liu. Ils ont alliance et societé entre eulx que nature leur a donné.
    \
        Ingenerata familiae tuae frugalitas. Cic. Les gens de ta race sont de nature bons mesnagers, et gens attrempez.

    Dictionarium latinogallicum > ingenero

  • 9 familia

    1) принадлежащее семейству или лицу имение, имущество (1. 195 § 1 D. 50, 16.);

    gentiles familiam habento (L. XII. tab. V. 5. - ex ea familia in eam familiam (1. c. 8);

    actio familiae erciscundae (см. erciscere);

    familiam restituere rogari (1. 14 § 8 D. 36, l);

    familiae emtor;

    familiam vendere, mancipare, mancipio dare - accipere;

    familiae venditio, mancipatio (Gai. II. 102 - 106. 109. 115. 119. 121. 137. Ulp. XX. 7).

    2) находящиеся под властью общего родоначальника лица, связанные родством, основанным на отцовской власти (agnatio) (1. 195 § 2 D. 50, 16. § 4 eod. § 5 eod. 1. 196 § 1 eod. 1. 40 § 2 eod.);

    familia adoptiva (1. 1 § 4 D. 38, 8. 1. 4 § 10 D. 38, 10. cf. 1. 23 D. 1, 7);

    filius, nepos, in familia retentus (1. 84 D. 29, 2. 1. 9 D. 37, 6);

    exire ex fam. alicuius (1. 32 D. 40, 12);

    mutare, amittere familiam (1. 3 pr. 1. 11 D. 4, 5. 1. 67 § 2 seq. D. 31. 1. 38 § 3 D. 32);

    petere, ne fundus de fam. exeat etc. (см. exire s. 1); (1. 114 § 15 D. 30. 1, 69 § 1. 3. 4. 1. 78 § 3 D. 31. 1. 32 § 6 eod. 1. 5 C. 6, 38 1. 15 D. 35, 1. cf. 1. 4 D. 27, 2. 1. 41 § 7 D. 32. 1. 21 D. 33, 5. 1. 21 pr. D. 36, 2. 1. 41 § 16 D. 40, 5. 1. 5 D. 11, 7).

    3) дом, семейство, особ. рабы, по отношению к которым имело место разделение на fam. rustic. и urbana (1. 32 D. 9, 4. 1. 1 § 1. 1. 25 § 1. 2. D. 21, 1. 1. 79 pr. D. 32. 1. 1 pr. 1. 12 § 1. 2 D. 39, 4. 1. 1 pr. 11. 16 - 19. D. 43, 16. 1. 2 § 14. 16. D. 47, 8. 1. 40 § 3. 1. 195 § 3 D. 50, 16);

    fam. urbana-rustica (1. 166 eod.), - publica-privata (1. 1 D. 1, 15), domestica, venalicia (1. 31 § 10 D. 24, 1. 1. 1 pr. D. 29, 5).

    4) отряд рекрут (1. 9 C. 10, 1. 1. 1 C. 12, 39).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > familia

  • 10 disciplina

    disciplīna, ae, f. (discipulus), die Schule, I) im engern Sinne, die Lehre, der Unterricht, die Unterweisung, Bildung, Schule, 1) eig., absol., verb. educatio et disc., Quint.: litterae reliquaeque res, quarum est disciplina, für die es einen Unterricht gibt, die gelernt werden, Cic.: omnis disciplina memoriā constat (beruht auf dem G.), Quint.: haec est ergo tua disciplina? sic tu instituis adulescentes? Cic.: novum alqm alci in disciplinam tradere, Cic.: ab alqo disciplinam accipere, Cic.: nec disciplinam (Unterweisung, Theorie) modo, sed exemplum (Beispiel, Praxis) a me petere, Liv.: alci eam disciplinam adhibere (angedeihen lassen), Liv.: disciplinae esse aliis, andern zum Muster dienen, Plaut. – m. subj. Genet., disc. magorum, Cic.: furis atque divisoris, Cic.: caelestium praeceptorum, Vell.: parentum, Iustin. – pueritiae disciplinae, Unterrichtszweige des Knabenalters, Knabenunterricht, Cic. – m. obj. Genet. (in), disc. dicendi, rednerische Schulbildung, Cic.: virtutis, Cic.: litterarum disciplina (das Erlernen) agitari coepit, Cels. – 2) meton.: a) der Gegenstand der Lehre, die Wissenschaft, Kunst, das System, und wie unser Schule = die daraus hervorgehenden Kenntnisse, Fertigkeiten, Bildung, α) übh., absol., Corinthus disciplinis erudita, Cornif. rhet.: animum disciplinis meliorem fieri, Quint.: corpus periculis aut animum disciplinis exercuit, Vell. – m. Adjj., disciplinae Graecae, nostrae, Quint.: disciplinae liberales (Dichtkunst, Beredsamkeit, Jurisprudenz), Vell.: quaedam insitiva disc., aus der Fremde eingeführte Bildung, Cic.: disc. Etrusca, Cic.: bellica, Kriegskunst, Cic.: militaris, Kriegskunst, Nep.: navalis, theoretische Kenntnisse im Seewesen, Cic.: medicinae disciplinae libri, Werke über Medizin, medizinische Schriften, Gell.: architecti est scientia plurimis disciplinis (Wissenschaftszweigen) et variis eruditionibus (Elementarkenntnissen) ornata, Vitr.: disciplinis fallacissimis eruditus, in den Künsten des feinsten Betrugs, Auct. b. Alex.: alqm omni (in jedem Zweig) disciplinā militari erudire, Nep.: disciplinis regiis educari, Auct. b. Afr.: habere quasdam etiam domesticas (von Haus aus) disciplinas, Cic. – m. obj. Genet., disc. populorum, die Kunst, die V. zu lenken, Cic.: iuris civilis, Cic.: sapientiae, Liv.: musices, Quint.: haec dicendi ratio aut disciplina, Cic.: disc. ruris, der systematische od. rationelle Betrieb der Landwirtschaft, Col.: disc. augurandi, Suet. – β) die philos. Schule, das System, philosophiae disciplina u. disciplinae, Cic.: disc. mollis, Cic.: qui sunt ab ea disciplina, Cic. – γ) die rhetor. Schule, Methode, das Lehrsystem, Hermagorae, Cic.: summus doctor istius disciplinae, Cic. – b) Plur. disciplinae konkr.: α) Unterrichtsanstalten, Cic. Sull. 89. – β) Sekten, philosophorum, Ter. eun. 263.

    II) im weitern Sinne, die Schule = die Erziehung, Zucht, 1) eig.: a) im allg., disc. puerilis, Jugenderziehung, Cic.: severitas ac disc. maiorum, Tac.: disc. Amerina patris familiae rusticani, Cic.: civitatis (die im Staate herrschende), Cic.: vetus disc. regum, strenge Zucht, Strenge, Curt.: disc. tetra ac tristis veterum Sabinorum, Liv.: disc. familiae (der Sklaven) gravis et constans, Cic. – a pueris nullo officio aut disciplinā assuefacti, Caes.: labante disciplinā, Liv.: labente paulatim disciplinā, Liv.: disciplinam domesticam diligenter severeque regere, Suet. – b) insbes., die Kriegszucht, Mannszucht, disc. militaris, Liv. u.a.: disc. castrensis, Ps. Quint. decl.: disc. castrorum, Plin. pan. u. Suet.: militiae disc., Zucht der Kriegsschule, Cic.: disc. populi Romani, Cic.: disc. maiorum, Sall.: modestia militaris, veteris disciplinae decus, Tac.: disciplinam (militarem) severissime regere, Suet. u. Eutr. – 2) meton., die aus der Erziehung hervorgehende geordnete Einrichtung, Lebenseinrichtung, Ordnung, Weise, Sitte, Grundsätze, Gewohnheit, Politik, a) im allg.: disciplinae sanctitas, Ehrlichkeit der Politik, Liv.: novitas incognitae disciplinae, Vell.: disc. publica, öffentliche (polizeiliche) Ordnung, Polizei, ICt. u. Eccl.: disc. Macedonum regum, Persarum, Curt.: meretricia disc., Mätressenwirtschaft, Cic.: certa vivendi disc., bestimmte Lebensordnung, Cic.: disc. sacrificandi, Opferritus, Liv.: imitari avi mores disciplinamque, Cic.: eādem disciplinā (Politik) uti, Plaut.: earum artem et disciplinam colere, Plaut.: nam disciplina (Politik) est eis demunerarier ancillas primum, ad dominas qui affectant viam, Ter. – b) die Staatseinrichtung, Verfassung, Staatsverfassung, disc. civitatis, Sen.: disc. rei publicae, Cic.: earum civitatum severissima disc., Tac.: Lacedaemoniorum disc., Cic.: disciplinam dare, Cic.: disciplinam Lycurgi od. vetustissimam disciplinam Lycurgi tollere, Liv.: o morem praeclarum disciplinamque, quam a maioribus accepimus, si quidem teneremus, Cic. – / Gedehnte Nbf. discipulīna, Plaut. asin. 201; most. 154; Pseud. 1274. Corp. inscr. Lat. 7, 896. Cic. de rep. 2, 34 cod.; vgl. Fleckeisen Misc. crit. p. 34. – discipleina, Corp. inscr. Lat.2 1. p. 202 (elog. XLI).

    lateinisch-deutsches > disciplina

  • 11 in [1]

    1. in, Praepos. mit Acc. = είς, u. mit Abl. = εν in, I) mit Acc. = in das Innere eines Raumes (sei es eine Tiefe od. Fläche) hinein (Ggstz. ad, das nur die Annäherung eines Gegenstandes bezeichnet), in, auf, nach, gegen, A) im Raume (als Tiefe od. Fläche): 1) zur Angabe der Bewegung: ad urbem vel potius in urbem exercitum adducere, Cic.: deus ad homines venit, immo, quod propius est, in homines, Sen.: in umeros suos efferre, Cic.: in aram confugere, auf den A. (auf die Stufen des A.), Nep.: mittere in Asiam, Nep. – eine Menge als Raum gedacht, se in medios hostes immittere, Cic.

    2) (wie είς) zur Angabe der Richtung = hin... zu, nach... hin, nach, wärts, conspicere sursum in caelum, Plaut.: in orientem, Tac.: – in agrum, s. 1. agerno. I, d u. e. – in latus, seitwärts, Cels. u. Quint.: in dextrum, in sinistrum (laevum), rechts, links, Cels., Stat. u.a. – in ventum, windwärts, Lucan. – dah. in... versus = nach... hin, wärts (zur genauern Bestimmung der Richtung), in Galliam versus, Sall.: in Italiam versus, Serv. in Cic. ep.: in meridiem versus, Curt.

    B) in der Zeit: 1) zur Angabe der Zeit, bis in die hinein sich etw. erstreckt = in... hinein, bis in... hinein, dormire in lucem (Tag), Hor.: dicere in noctem, Plin. ep.: boves pariunt in decem annos, Col.: alqd in omne tempus perdidisse, in alle Zeit hinein = für alle Zeit, für immer, Cic.

    2) zur Angabe des Zeitpunktes, der für etw. od. für den etwas bestimmt ist = für, auf, magistratum creare in annum, Liv. (vgl. Drak. Liv. 4, 55, 6): in multos annos praedicere, Cic.: alqm invitare in posterum diem, Cic.: differre alqd in posterum diem, Cic., in crastinum, Cic. – m. usque = bis auf, wie usque in adventum eius tenuit urbem, Liv. – So insbes., in diem, α) auf einen Tag = auf kurze Zeit, auf heute, Liv. u. Ov.: in diem vivere, nur für den Tag, in den Tag hinein, Cic. u.a. – β) = auf einen bestimmten Tag, Zahlungstermin, fundum emere in diem, Nep. γ) Tag für Tag, täglich, in diem rapto vivere, Liv.: in diem et horam, Hor. δ) (= in diem futurum) fürs künftige, für die Zukunft, in diem istuc est fortasse, quod minaris, Ter.: in diem poenas praesentis fraudis di reservant, Cic. ε) von Tag zu Tag, Plin. 5, 73. – in dies od. in singulos dies, αα) = auf einzelne Tage, von Tag zu Tag (Ggstz. in perpetuum), Cic. u.a. ββ) = mit jedem einzelnen Tage, täglich, Cic. – in horas, stündlich, Hor. – in singulos annos, von Jahr zu Jahr, Jahr für Jahr, Liv. – in tempus, für die Umstände, Cic.: praesens in tempus, Cic. – so auch in futurum, in posterum, in aeternum, in perpetuum, in praesens, s. futūrusetc.

    C) in andern Verhältnissen: 1) bei Angabe räumlicher Größen zur Bezeichnung der Richtung nach irgend einer Dimension = in, in longitudinem (in die od. in der L.) milia passuum CCXL, in latitudinem CLXXX patēre, Caes.: murum in altitudinem pedum sedecim fossamque perducit, Caes.; vgl. Drak. Liv. 38, 59, 6.

    2) zur Angabe des Übergangs aus einem in das andere (in eine andere Gestalt, einen andern Zustand usw.) = in, mutare in alqm od. alqd, s. 1. mūto: in sollicitudinem versa fiducia est, Curt.

    3) zur Bezeichnung der Teile, auf die sich eine Einteilung erstreckt, in die sie das Ganze zerlegt = in, Gallia est omnis divisa in partes tres, Caes.: in duodecim menses describere annum, Cic. – ebenso bei Verteilung zur Bezeichnung der einzelnen, denen etwas zugeteilt wird = auf, describere censores binos in singulas civitates, zwei Z. auf jeden einzelnen St., Cic.: sextantes conferuntur in capita, auf den K. (Mann), kopfweise, Liv.: quaternos denarios in singulas vini amphoras portorii nomine exigere, Liv.: frumentum assibus in modios aestimatum, Liv.

    4) zur Angabe der Bestimmung, des Endzwecks, wozu etwas dienen soll od. geschieht = zu, für, behufs, nullam pecuniam Gabinio, nisi in rem militarem datam, Cic.: alqo mitti in praesidium (zur Besatzung), Liv.: in supplementum classis dari, Liv.: alqm in id certamen legere, Liv.: in spem genitus, auf die Hoffnung hin, Curt.: in spem victoriae, Curt.: praecepta dare in alqd (in Beziehung auf etwas), Cic.: in haec obsides accepti, dafür, deshalb, Cic.; vgl. unten nach no. 6 die Anmerkg. / a. E. – dah. auch zur Bezeichnung des beabsichtigten od. unbeabsichtigten Erfolgs einer Handlung = zu, wegen (klass. alcis rei causā), cibo in vitam, non in voluptatem uti, Vell.: turres in propugnaculum villae subiectae, Sen.: in hoc, Hor., Ov., Vell. u.a.; vgl. die Beispielsammlung Madvigs in dessen Opusc. I. p. 167 (nach dem Cic. Clu. 188 in familiae luctum atque in privignorum funus nupsit = in lugentem [morte filiorum] familiam innupsit).

    5) zur Angabe des Angemessenen, der Beschaffenheit, der Art u. Weise des Geschehens, a) = gemäß, in rem esse, dem Interesse gemäß, sachgemäß sein, Komik., Sall. u.a. (s. die Auslgg. zu Liv. 22, 3, 2 u. zu Sall. Cat. 20, 1). – tradere regnum in fidem alcis, seinem Worte gemäß = auf sein Wort, Sall. – b) = auf, nach, vaticinantis in modum, Liv.: hostilem in modum, Liv.: praeclara classis in speciem, Cic. – in eandem sententiam loqui, Cic.: iudicium accipere in ea ipsa verba, quae Naevius edebat, Cic.: foedus in haec verba fere conscriptum, Liv.: iurare in verba alcis, auf die W., Hor. u.a. – in plumam, nach Art der F., wie die F., Verg.: in barbarum, nach Art eines B., wie ein B., Tac. (vgl. Oudend. Apul. met. 3, 10. p. 191. Hildebr. Apul. met. 6, 29. p. 504). – so auch in universum, im ganzen, im allgemeinen, Liv.: in vicem, Cic. u. Caes., od. in vices, Ov., wechselweise.

    6) zur Bezeichnung des Gegenstandes (gleichs. des Ortes), auf den Handlungen od. Gemütsstimmungen, freundliche od. feindliche, gerichtet sind = gegen, a) Handlungen: alqm in os laudare, ins Gesicht loben (κατὰ στόμα επαινειν), Ter. – de servis quaerere in dominos, Cic.: in consules designatos legem decernere, Cic.: carmen scribere in alqm, gegen od. auf jmd., Nep. – b) Gemütsstimmungen: bono animo esse in alqm, Caes.: impietas in deos, Cic.: amor in patriam, Cic.: munificentia in alqm, Sall.: perindulgens in patrem, acerbe severus in filium, Cic.

    / in mit Akk. steht (wie εἰς) zuw. da, wo das Verbum, auf das es sich bezieht, nicht eine Bezeichnung der Richtung wohin? sondern die Angabe des wo? also in mit Abl. zu erfordern scheint; wobei eine Prägnanz der Konstruktion zugrunde liegt, indem sich der Begriff einer Bewegung mit einmischt, wie: alqm in carcerem asservari iubere, in das G. bringen u. dort verwahren lassen, Liv.: in Tusculanum futurum esse, kommen wollen, Cic.: adesse in senatum, in den S. gehen od. zum S. kommen, Cic.: esse (= venisse) in potestatem, gekommen sein, Cic. u.a.: ebenso habere in potestatem, bekommen haben, Sall. u.a. (vgl. Drak. Liv. 2, 14, 4): alci esse in mentem, in die Gedanken kommen, einfallen, Plaut.: alci in conspectum esse, Suet. u. dgl. – Als Acc. der Bestimmung, des Endzwecks (s. oben no. C, 4) sind aber zu erklären: Galliam retinere in senatus populique Romani potestatem, Cic.: ferri lecticulā ut in funebrem pompam, Tac.: in medium relinquere, unentschieden lassen, Tac.: probari in vulgus, in vulgus gratum esse, in vulgus ignotus, beim V., Cic.: res esse in vadimonium coepit, es kam zum Bürgenstellen, Cic.

    II) mit Abl. = εν, zur Bezeichnung des Seins in einem Raume, im Innern einer Sache (wobei das Innere nicht bloß als das einer Tiefe, sondern auch als das einer Fläche [das, was innerhalb des Umfangs derselben ist] zu denken), A) im Raume: 1) im allg., in, an, auf, esse in Sicilia, Cic.: dicere in senatu, Cic.: coronam habere unam in capite (auf dem K.), alteram in collo (an dem H.), Cic.: sedere in solio, Cic.: navigare in Italia, an J., an der Küste von I., Cic.: castra in limite locat, an dem Grenzwall, Tac. – zuw. = vor, unter, in oculis esse, vor Augen sein (bildl.), Cic.: in manibus habere (eig. u. bildl., s. 2. mānus), Cic.

    2) (wie εν) von dem Umgebensein von-, Stecken usw. in einer Kleidung = in, mit, esse in veste domestica, Ov.: in lugubri veste, Curt.: in crepidis, Suet.: in Persico et vulgari habitu, Curt.: formari in cornibus, Ov. – in Waffen, in, mit, unter, patriis ad Troiam missus in armis, Verg.: horridus in iaculis, Verg.: excubare in armis, Caes. – in Fesseln u. Banden = in, in vinculis et catenis esse, Liv.

    B) in der Zeit: 1) zur Angabe der Zeit, a) im Verlaufe od. während deren etwas geschieht = im Verlaufe, innerhalb, während, in multis annis, Nep.: in omni aetate, in extremo tempore aetatis, Cic.: in sex mensibus, Cic.: in diebus paucis, Ter.: ter in mense, ter in anno, Varro u. Cic.: in pueritia od. adulescentia, Nep. u. Suet. – so auch bei uneig. Zeitbestimmungen, in bello, Cic.: in pace et per indutias, Sall.: semel in vita, Cic.: in itinere, Caes.: in qua potestate (während welches Amtes) Pheras cepit, Nep. – dah. b) auch beim Abl. des Gerundium u. der Gerundiva, um den Begriff der Zeitdauer auszudrücken = bei, während, in deliberando, bei der Überlegung, Cic.: in quaerendis suis, beim Suchen der S., Caes.

    2) zur Angabe eines Zeitpunktes (bes. eines entscheidenden), einer Zeitlage, der Zeitumstände, a) übh.: nolo me videat hoc in tempore, gerade jetzt, Ter.: in tali tempore, Liv. – in eo est, ut etc., es ist auf dem Punkte, daß usw., Liv. u. Nep. – b) insbes., in tempore (= εν καιρω), zu rechter Zeit, Ter. u. Liv.: so auch in ipso tempore, Ter.

    C) in andern Verhältnissen: 1) zur Angabe von Umständen, Verhältnissen u. Zuständen, in denen sich etwas befindet od. unter denen etw. geschieht = in, bei, unter, in hac solitudine careo omnium colloquio, Cic.: in vino (beim Weintrinken) immodicum esse, Ter.: in tanta paupertate decessit, ut etc., Nep.: magno in aere alieno (bei = ungeachtet) maiores etiam possessiones habent, Cic. – u. zur Bezeichnung von Pers. od. Sachen, auf deren Zustand od. Verhältnisse sich etwas bezieht = bei, in betreff, hinsichtlich, in hoc homine non accipio excusationem, Cic.: ausurum se in tribunis, quod princeps familiae ausus in regibus esset, Liv.: idem in bono servo dici solet, Cic. – in una urbe (indem ihr eine Stadt erobert) universam ceperitis Italiam, Liv. 26, 43, 3. – u. (im Briefstil u. Dialog) ohne Beziehung auf das Verbum des Hauptsatzes, in reliquis officiis (hinsichtlich der usw.), cui tu tribuisti praeter me, ut domum ventitares? Cic.

    2) mit Abl. eines Verbalsubstantivs od. Adjektivs, um die Tätigkeit od. den Zustand anzuzeigen, in dem etwas ist = in, in motu esse, Cic.: in maximis esse luctibus, Cic.: in integro tota res est, Cic.: moderatio in difficili est, Liv.; u. so in facili, in promiscuo, in obscuro u. dgl., s. facilisetc.

    3) zur Bezeichnung des Objekts, in dem sich der Unterricht, die Bildung zeigt = in, an, erudire in iure civili, Cic.: in bonis litteris educatus, Cic.: exercere mentem in alqa re, Cic.

    4) bei esse u. inesse, um die Pers. od. Sache, in der etwas ist od. der etwas gehört, zu bezeichnen = in, quanta auctoritas fuit in Metello, Cic.: haec est societas, in qua omnia insunt, Cic.: quibus in rebus ipsi interesse non possumus, Cic.

    5) zur Angabe einer Klasse od. Anzahl von Gegenständen, zu der etwas gehört = unter, Pausanias ceperat complures Persarum nobiles atque in his nonnullos regis propinquos, Nep.: u. so oft in his bei Caes. u.a.: in quibus Catilina, Sall.: in Epaminondae virtutibus commemoratur saltasse eum commode, Nep.

    / Zuw. steht in mit Abl. da, wo man im Deutschen in mit Akk. erwartet u. im Lateinischen auch oft setzt, wie: introrumpere in aedibus, einbrechen im H. = in das H., Plaut.: infundere in naribus, Colum. – ebenso übtr., gratum esse in alqo, bei = gegen jmd., Cic.; u. dgl. m. – Die verschiedene Konstruktion der Verba legen, stellen, setzen u.a. s. unter diesen.

    / arch. u. vulg. im, Corp. inscr. Lat. 1, 1104 u. 11, 4391. Inscr. christ. (aus Rom) Fabretti 323, 445. – arch. u. vulg. en, Corp. inscr. Lat. 1, 195, 5; 1, 199, 12; 1009. v. 14; 1220. v. 3 (Anthol. Lat. 1274, 3 M.). Corp. inscr. Lat. 8, 8635 (Anthol. Lat. 1274, 14 M.). – arch. endo, Enn. ann. 576; fr. var. 23. XII tabb. I, 2 Sch. ( bei Fest. p. 313 [a], 7) u. III, 3 u. 4 Sch. ( bei Gell. 20, 1, 45). Lex vet. bei Gell. 5, 19, 9. Lucil. 1075. Varro r. r. 3, 17, 10. Lucr. 6, 890. Cic. de legg. 2, 19. Paul. ex Fest. 77, 3. – arch. indu, Enn. ann. 238 u. 445*. Lucil. 970 u. 1230. Lucr. 2, 1096; 5, 102. Vgl. Placid. gloss. V, 29, 13.

    lateinisch-deutsches > in [1]

  • 12 pater

    pater, tris, m. ( altindisch pitār-, griech. πατήρ gotisch fadar), der Vater, I) eig., meton. u. bildl.: A) eig.: pater adoptivus, ICt.: pater mi, Ter.: patre certo nasci, Cic., Ggstz. patre nullo nasci, Liv.: a patre deduci, Cic.: alqm patris loco colere, Cic. – Plur patrēs, die Eltern, Ov. – v. Tieren, vir paterque gregis, Ov.: patris praeferre habitum, Colum. – B) (poet.) meton.: 1) = Vaterliebe, rex patrem vicit, Ov. met. 12, 30: indue mente patrem, Claud. III. cons. Hon. 157. – 2) die Ähnlichkeit des Vaters, Claud. IV. cons. Hon. 517. – C) bildl., der Vater = der Urheber einer Sache, Lucr. u. Verg. – II) übtr.: A) von älteren Verwandten: a) = Pflegevater, Ter. adelph. 452. – b) = Schwiegervater, Tac. ann. 1, 59. – B) der Vater als Vorsteher, a) pater familias od. familiae, Hausvater, Hausherr, Cic. u. Caes.; Plur. patres familias, Cic., familiae, Caes., familiarum, Suet. – p. familias auch im allg. zur Bezeichnung eines gewöhnlichen schlichten Bürgers, unus p. fam., Cic. – b) p. cenae, der Gastgeber, Hor. sat. 2, 8, 7. – c) p. esuritionum, Haupt der Hungerleider, von einem sehr Armen, Catull. 21, 1. – C) patres, die Väter = Vorfahren, aetas patrum nostrorum, Cic.: patrum memoriā, Cic. – D) Vater, als Anrede an eine ältere Person, Komik. (s. Spengel Ter. Andr. 939. p. 140, a). – u. als Ehrentitel, aus Hochachtung wegen des Alters od. wegen genossener Wohltaten, Hor. sat. 1, 3, 126; ep. 1, 7, 37: von Äneas, Verg. Aen. 5, 348 u. ö.dah. a) pater patriae, Vater des Vaterlandes, ein Ehrenname, Cic. u.a. – b) pater conscriptus, ein Senator, s. cōn-scrībo. – Plur. patres, die Senatoren, der Senat, Cic. u. Liv.; u. Patrizier übh. (Ggstz. plebeii), Cic. ep. 9, 21, 3. – c) von den Göttern, Iuppiter, Cic.: Lemnius, Vulkan, Cic.: Tiberinus pater, Tibergott, Liv.: superûm pater, Mart. – d) pater patratus, der Bundesvater, Bundespriester, der oberste der Fetialen, der die Bündnisse schloß, Cic. – e) von einem Greis, Verg. Aen. 5, 521 u. 533. – / Archaist. Genet. patrus, Corp. inscr. Lat. 1, 1469: archaist Dat. Sing. patre, Corp. inscr. Lat. 1, 182, patrei, Corp. inscr. Lat. 1, 807 u. ö. – vulg. Genet. Plur. patruum, Corp. inscr. Lat. 14, 374, 15.

    lateinisch-deutsches > pater

  • 13 totus [1]

    1. tōtus, a, um, Genet. tōtīus, Dat. tōtī (verwandt mit tūmeo), ganz, I) v. einem Gegenstand, der nicht geteilt ist, a) ganz, terra, Cic.: mons, Caes.: corpus, Curt.: Italia, Eutr.: res publica, Cic.: exercitus, Caes. u. Eutr.: nox Caes.: annus, Curt.: gregem universum voluit totum avortere, die gesamte Heide (nicht bloß einzelne Stücke) im ganzen (auf einmal), Plaut.: quin aedes totae perpetuae ruant, das ganze Haus in seiner vollen Ausdehnung, von einer Ecke zur anderen, Plaut. – subst., tōtum, ī, n., das Ganze, Ggstz. dimidium, Ter. adelph. 241. Sen. apoc. 8, 3: Ggstz. pars, Macr. somn. Scip. 2, 14, 21. Arnob. 2, 49: Plur. tota, Ggstz. partes, Cic. top. 68. – b) ganz = mit Leib und Seele, sum vester totus, euch ganz ergeben, Cic.: totus doleo, gaudeo, ich bin lauter Schmerz, Freude, Plaut.: totus in amore est, Ter.: totus in illis, Hor.: in prece totus eram, Ov.: fratris Thais tota est, Ter.: plebs Hannibalis tota est, Liv.: totos Antiochi Aetolos esse, Liv.: tota tibi est (puella), Tibull.: totus pietatis est, Plin. ep.: totus dei, ganz begeistert, Val. Flacc.: totus animi, ganz aus Seele bestehend, Plin. – c) ganz, völlig, sex menses totos, Ter.: bes. hyperbolisch, wenn es nicht darauf ankommt, eine Zeit genau anzugeben, so toto triennio, obgleich hier nur zwei Jahre und einige Monate gemeint sind, Suet. Tib. 51, 2. – subst., totum, ī, n., das Ganze, totum in eo est, ut etc., Cic.: dah. ex toto, gänzlich, ganz und gar, Ov., Cels. u. Colum. (aber Cic. ep. 15, 4, 6 Baiter et tot sociis): in toto, bei der ganzen Sache, überhaupt, Cic.: in totum, im ganzen (Ggstz. particulatim, im einzelnen), Sen. ep. 94, 31; dah. = gänzlich, ganz und gar, Liv. epit. u. Colum., od. = überhaupt, Colum. – II) v. einem Gegenstand im Gegensatz zu seinen Teilen, aller, alle, alles zugleich, sämtlich, equitatus, Auct. b. Alex.: Plur., tota armenta, Verg.: totos miseruit, Apul.: totis copiis, Caes.: totis horis, Plaut.: totis diebus, Iustin.: totis noctibus, Plin.: totis noctibus diebusque, Petron.: totis viribus, Liv. u. Iustin.: totas in horas, Prop.: nam plerique laudabunt facundiam tuam, plurimi ingenium, toti pudorem, Sidon. epist. 9, 14 extr.; vgl. Oros. 1, 16, 2 Zang. – / Genet. tōtĭus gemessen, Lucr. 1, 984 u.a. – Genet. archaist. toti, Afran. com. 325: Dat. totae u. toto, wie omni totae familiae, Plaut. fr. b. Varro LL. 7, 103: totae (Genet. od. Dat.) rei, Cornif. rhet. 4, 61: totae civitati, Apul. met. 11, 16: toto orbi, Prop. 3, 11, 57: toto exercitui, Caes. b.G. 7, 89, 5: toto oppido, Hirt. b.G. 8, 34, 4: toto corpori, Curt. 6, 5 (19), 27: toto generi, Hyg. fab. 5: toto familiae patrimonio, Apul. met. 10, 28: toto Romano populo, ibid. 11, 17. – Über den Unterschied zwischen omnis u. totus u. über das lange o s. Serv. Verg. Aen. 1, 185.

    lateinisch-deutsches > totus [1]

  • 14 claresco

    clāresco, ĕre, clārui [clareeo] - intr. - [st1]1 [-] devenir clair, briller, étinceler.    - clarescit dies, Sen. Herc. Fur. 123: le jour commence à luire. --- Val. Fl. 7, 3; Tac. An. 15, 37. [st1]2 [-] devenir illustre, s’illustrer.    - ex gente Domitia duae familiae claruerunt, Suet. Ner. 1: deux branches de la famille Domitia se rendirent illustres.    - quoquo facinore clarescere, Tac. An. 4, 52: se faire un nom à tout prix. --- Tac. H. 2, 53; G. 14; Or. 36; Suet. Gram. 17; Just. 2, 1. [st1]3 [-] devenir distinct [pour l’oreille].    - clarescunt sonitus, Virg. En. 2, 301: les bruits se précisent.    - praeclusis, quibus clarescunt (tibiae) foraminibus, Quint. 1, 11, 7: quand on bouche les trous qui donnent un son aigu [à la flûte]. --- Gabius Bassus d. Gell. 5, 7, 2. [st1]4 [-] devenir distinct [pour l’esprit], devenir évident.    - alid ex alio clarescet, Lucr. 1, 1115: une chose s’éclairera par une autre.    - verba ipso materiae nitore clarescunt, Quint. 3, 8, 61: de la clarté de l'idée naît la clarté de l'expression. --- Quint. 8, 5, 19; 6, 4, 9; Macr. Somn. Scip. 2, 12.
    * * *
    clāresco, ĕre, clārui [clareeo] - intr. - [st1]1 [-] devenir clair, briller, étinceler.    - clarescit dies, Sen. Herc. Fur. 123: le jour commence à luire. --- Val. Fl. 7, 3; Tac. An. 15, 37. [st1]2 [-] devenir illustre, s’illustrer.    - ex gente Domitia duae familiae claruerunt, Suet. Ner. 1: deux branches de la famille Domitia se rendirent illustres.    - quoquo facinore clarescere, Tac. An. 4, 52: se faire un nom à tout prix. --- Tac. H. 2, 53; G. 14; Or. 36; Suet. Gram. 17; Just. 2, 1. [st1]3 [-] devenir distinct [pour l’oreille].    - clarescunt sonitus, Virg. En. 2, 301: les bruits se précisent.    - praeclusis, quibus clarescunt (tibiae) foraminibus, Quint. 1, 11, 7: quand on bouche les trous qui donnent un son aigu [à la flûte]. --- Gabius Bassus d. Gell. 5, 7, 2. [st1]4 [-] devenir distinct [pour l’esprit], devenir évident.    - alid ex alio clarescet, Lucr. 1, 1115: une chose s’éclairera par une autre.    - verba ipso materiae nitore clarescunt, Quint. 3, 8, 61: de la clarté de l'idée naît la clarté de l'expression. --- Quint. 8, 5, 19; 6, 4, 9; Macr. Somn. Scip. 2, 12.
    * * *
        Claresco, clarescis, clarescere. Quint. Estre cler et manifeste, Devenir cler.
    \
        Dies clarescit. Senec. Le jour s'esclercist, ou devient cler.
    \
        Plausu clarescere vulgi. Claud. Estre fort loué du commun populaire.

    Dictionarium latinogallicum > claresco

  • 15 emptor

    emptŏr (emtŏr), ōris, m. acheteur.    - dedecorum pretiosus emptor, Hor.: qui achète cher son déshonneur.    - emptor familiae pecuniaeque, Suet.: exécuteur testamentaire des biens et de la fortune (d'Auguste).
    * * *
    emptŏr (emtŏr), ōris, m. acheteur.    - dedecorum pretiosus emptor, Hor.: qui achète cher son déshonneur.    - emptor familiae pecuniaeque, Suet.: exécuteur testamentaire des biens et de la fortune (d'Auguste).
    * * *
        Emptor, Aliud verbale. Cic. Acheteur.
    \
        Dedecorum pretiosus emptor. Horat. Qui achete bien cher, etc.

    Dictionarium latinogallicum > emptor

  • 16 ignominia

    ignōmĭnĭa, ae, f. [st2]1 [-] perte de l'honneur politique, ignominie, flétrissure officielle, infamie, blâme (du censeur pour les citoyens, du général pour les soldats, accompagné de dégradation). [st2]2 [-] déshonneur, honte, opprobre, affront, ignominie.    - aliquem ignominiā notare: noter qqn d'infamie, taxer qqn d'infamie.    - nonnullos signiferos ignominiā notavit ac loco movit, Caes. BC. 3, 74, 1: il taxa d'infamie quelques porte-enseignes et les cassa.    - sine ignominia domum reverti, Caes. BC. 1, 85, 10: revenir dans sa patrie sans peine infamante.    - ignominia senatus, Cic. Prov. Cons. 7.16: flétrissure infligée par le sénat.    - ignominiis concisus, Cic. Phil. 12.4.11: accablé par des arrêts flétrissants.    - cum summa ignominia familiae, Nep. Timoth. 4, 1: au grand déshonneur de sa famille.
    * * *
    ignōmĭnĭa, ae, f. [st2]1 [-] perte de l'honneur politique, ignominie, flétrissure officielle, infamie, blâme (du censeur pour les citoyens, du général pour les soldats, accompagné de dégradation). [st2]2 [-] déshonneur, honte, opprobre, affront, ignominie.    - aliquem ignominiā notare: noter qqn d'infamie, taxer qqn d'infamie.    - nonnullos signiferos ignominiā notavit ac loco movit, Caes. BC. 3, 74, 1: il taxa d'infamie quelques porte-enseignes et les cassa.    - sine ignominia domum reverti, Caes. BC. 1, 85, 10: revenir dans sa patrie sans peine infamante.    - ignominia senatus, Cic. Prov. Cons. 7.16: flétrissure infligée par le sénat.    - ignominiis concisus, Cic. Phil. 12.4.11: accablé par des arrêts flétrissants.    - cum summa ignominia familiae, Nep. Timoth. 4, 1: au grand déshonneur de sa famille.
    * * *
        Ignominia. Cic. Honte, Diffame, Ignominie.
    \
        Ignominiae est. Plin. C'est deshonneur, C'est honte et ignominie.
    \
        Ignominia notari. Cic. Estre noté et diffamé.

    Dictionarium latinogallicum > ignominia

  • 17 pater

    pătĕr, tris, m. [st2]1 [-] père. [st2]2 [-] fondateur, créateur, maître. [st2]3 [-] chef, maître.    - [gr]gr. πατήρ, τρός -- angl. father.    - păter fămĭlĭās (fămĭlĭae): chef de famille, père de famille, maître de maison, propriétaire.    - patresfamilias (patresfamiliarum): les pères de famille.    - patres: - [abcl]a - ancêtres, aïeux, pères (génération immédiatement précédente). - [abcl]b - chefs des familles patriciennes. - [abcl]c - sénateurs.    - patres (conscripti): pères (inscrits ensemble sur la liste), pères conscrits, sénateurs.    - pater patratus: père patrat, chef des féciaux (il conclut les alliances).    - pater cenae, Hor. S. 2: l'hôte, l'amphitryon.    - virque paterque gregis, Ov. A. A. 1: le mâle, maître (père) du troupeau.    - Pater + nom d'un dieu: divin, auguste, vénéré.    - Bacche pater: divin Bacchus.    - Pater divûm (Pater omnipotens) ou absolument Pater: Jupiter.    - Pater + nom de personne: noble ou maître.    - Pater Aeneas: le noble Enée.    - quid pater Chrysippus dicat, Hor.: ce que dit Chrysippe, notre maître.    - Zeno, pater Stoicorum, Cic. Nat. 3: Zénon, le maître (le père) des Stoïciens.
    * * *
    pătĕr, tris, m. [st2]1 [-] père. [st2]2 [-] fondateur, créateur, maître. [st2]3 [-] chef, maître.    - [gr]gr. πατήρ, τρός -- angl. father.    - păter fămĭlĭās (fămĭlĭae): chef de famille, père de famille, maître de maison, propriétaire.    - patresfamilias (patresfamiliarum): les pères de famille.    - patres: - [abcl]a - ancêtres, aïeux, pères (génération immédiatement précédente). - [abcl]b - chefs des familles patriciennes. - [abcl]c - sénateurs.    - patres (conscripti): pères (inscrits ensemble sur la liste), pères conscrits, sénateurs.    - pater patratus: père patrat, chef des féciaux (il conclut les alliances).    - pater cenae, Hor. S. 2: l'hôte, l'amphitryon.    - virque paterque gregis, Ov. A. A. 1: le mâle, maître (père) du troupeau.    - Pater + nom d'un dieu: divin, auguste, vénéré.    - Bacche pater: divin Bacchus.    - Pater divûm (Pater omnipotens) ou absolument Pater: Jupiter.    - Pater + nom de personne: noble ou maître.    - Pater Aeneas: le noble Enée.    - quid pater Chrysippus dicat, Hor.: ce que dit Chrysippe, notre maître.    - Zeno, pater Stoicorum, Cic. Nat. 3: Zénon, le maître (le père) des Stoïciens.
    * * *
        Pater, patris. Terent. Pere.
    \
        Induere patrem mente. Claud. Prendre une affection paternelle et amour envers aucun.
    \
        Patres maioresque nostri. Cic. Noz ancestres.
    \
        Patres conscripti. Cic. Senateurs enroulez nouvellement et adjoustez au nombre ancien.
    \
        Patres allecti. Festus. Senateurs nouvellement adjoustez de crue aux autres.
    \
        Pater patratus. Cic. Le herault d'armes, ou Roy d'armes du peuple Romain crée pour defier un ennemi, et luy denoncer la guerre.

    Dictionarium latinogallicum > pater

  • 18 sordidus

    sordĭdus, a, um [sordes] [st1]1 [-] sale, malpropre, crasseux, sordide, d'un aspect repoussant, d'un aspect terne; mal vêtu, négligé (en signe de deuil).    - sordidus amictus, Virg.: manteau sale.    - sordida rura, Virg.: champs incultes.    - sordido in loco sedere, V.-Max. 9: être à la selle.    - sordidus fumus, Hor.: noire fumée.    - puer lippus, sordidissimis dentibus, Petr. 64: c'était un garçon chassieux, aux dents dégoûtantes.    - nunc in squalore et sordibus, confectus morbo, Cic.: maintenant en habit de deuil, épuisé par la maladie.    - saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia, Caecil. ap. Cic. Tusc. 3: souvent on trouve la sagesse sous un manteau sordide. [st1]2 [-] de basse condition, bas, humble.    - ut quisque sordidissimus videbitur, ita libentissime severitate judicandi sordes suas eluet, Cic.: plus [on] = un juge paraîtra de basse condition, plus volontiers [on] = il lavera cette infériorité par la sévérité de son jugement. [st1]3 [-] grossier, commun, sans valeur, bas, insignifiant, misérable, vil (de caractère), ignoble, honteux.    - familiae sordidissima pars, Petr. 132: la lie de ses esclaves.    - pecuniam praeferre amicitiae sordidum existimare, Cic. Lael.: penser que c'est chose vile de mettre l'argent au-dessus de l'amitié.    - sordidum perjurium, Phaedr. 4: parjure honteux.    - Virtus, repulsae nescia sordidae, Hor.: la vertu ne connaît pas la honte de l'échec.    - cum quibus comparari sordidum sit, Cic.: auxquels ce serait un affront d'être comparé.    - sordida verba, Quint.: expressions triviales. [st1]4 [-] avare, chiche, sordide.
    * * *
    sordĭdus, a, um [sordes] [st1]1 [-] sale, malpropre, crasseux, sordide, d'un aspect repoussant, d'un aspect terne; mal vêtu, négligé (en signe de deuil).    - sordidus amictus, Virg.: manteau sale.    - sordida rura, Virg.: champs incultes.    - sordido in loco sedere, V.-Max. 9: être à la selle.    - sordidus fumus, Hor.: noire fumée.    - puer lippus, sordidissimis dentibus, Petr. 64: c'était un garçon chassieux, aux dents dégoûtantes.    - nunc in squalore et sordibus, confectus morbo, Cic.: maintenant en habit de deuil, épuisé par la maladie.    - saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia, Caecil. ap. Cic. Tusc. 3: souvent on trouve la sagesse sous un manteau sordide. [st1]2 [-] de basse condition, bas, humble.    - ut quisque sordidissimus videbitur, ita libentissime severitate judicandi sordes suas eluet, Cic.: plus [on] = un juge paraîtra de basse condition, plus volontiers [on] = il lavera cette infériorité par la sévérité de son jugement. [st1]3 [-] grossier, commun, sans valeur, bas, insignifiant, misérable, vil (de caractère), ignoble, honteux.    - familiae sordidissima pars, Petr. 132: la lie de ses esclaves.    - pecuniam praeferre amicitiae sordidum existimare, Cic. Lael.: penser que c'est chose vile de mettre l'argent au-dessus de l'amitié.    - sordidum perjurium, Phaedr. 4: parjure honteux.    - Virtus, repulsae nescia sordidae, Hor.: la vertu ne connaît pas la honte de l'échec.    - cum quibus comparari sordidum sit, Cic.: auxquels ce serait un affront d'être comparé.    - sordida verba, Quint.: expressions triviales. [st1]4 [-] avare, chiche, sordide.
    * * *
        Sordidus, pen. corr. Adiectiuum. Cic. Ord et sale.
    \
        Color sordidus. Colum. Vilaine, et qui ne se trouve pas belle.
    \
        Sordidus homo. Cic. Un pincemaille qui n'ha esgard qu'à amasser argent, Qui fait toutes choses viles pour argent.
    \
        Sordido loco natus. Liuius. D'un pere qui est d'ord et vilain mestier.
    \
        Cupido sordidus. Horat. Avarice, Convoitise.
    \
        Lingua sordida. Tibul. Menteuse, Parjure.
    \
        Sordidum consilium. Cic. Corrompu.

    Dictionarium latinogallicum > sordidus

  • 19 disciplina

    disciplīna, ae, f. (discipulus), die Schule, I) im engern Sinne, die Lehre, der Unterricht, die Unterweisung, Bildung, Schule, 1) eig., absol., verb. educatio et disc., Quint.: litterae reliquaeque res, quarum est disciplina, für die es einen Unterricht gibt, die gelernt werden, Cic.: omnis disciplina memoriā constat (beruht auf dem G.), Quint.: haec est ergo tua disciplina? sic tu instituis adulescentes? Cic.: novum alqm alci in disciplinam tradere, Cic.: ab alqo disciplinam accipere, Cic.: nec disciplinam (Unterweisung, Theorie) modo, sed exemplum (Beispiel, Praxis) a me petere, Liv.: alci eam disciplinam adhibere (angedeihen lassen), Liv.: disciplinae esse aliis, andern zum Muster dienen, Plaut. – m. subj. Genet., disc. magorum, Cic.: furis atque divisoris, Cic.: caelestium praeceptorum, Vell.: parentum, Iustin. – pueritiae disciplinae, Unterrichtszweige des Knabenalters, Knabenunterricht, Cic. – m. obj. Genet. (in), disc. dicendi, rednerische Schulbildung, Cic.: virtutis, Cic.: litterarum disciplina (das Erlernen) agitari coepit, Cels. – 2) meton.: a) der Gegenstand der Lehre, die Wissenschaft, Kunst, das System, und wie unser Schule = die daraus hervorgehenden Kenntnisse, Fertigkeiten, Bildung, α) übh., absol., Corinthus disciplinis erudita, Cornif. rhet.: animum disciplinis meliorem fieri, Quint.: corpus periculis aut
    ————
    animum disciplinis exercuit, Vell. – m. Adjj., disciplinae Graecae, nostrae, Quint.: disciplinae liberales (Dichtkunst, Beredsamkeit, Jurisprudenz), Vell.: quaedam insitiva disc., aus der Fremde eingeführte Bildung, Cic.: disc. Etrusca, Cic.: bellica, Kriegskunst, Cic.: militaris, Kriegskunst, Nep.: navalis, theoretische Kenntnisse im Seewesen, Cic.: medicinae disciplinae libri, Werke über Medizin, medizinische Schriften, Gell.: architecti est scientia plurimis disciplinis (Wissenschaftszweigen) et variis eruditionibus (Elementarkenntnissen) ornata, Vitr.: disciplinis fallacissimis eruditus, in den Künsten des feinsten Betrugs, Auct. b. Alex.: alqm omni (in jedem Zweig) disciplinā militari erudire, Nep.: disciplinis regiis educari, Auct. b. Afr.: habere quasdam etiam domesticas (von Haus aus) disciplinas, Cic. – m. obj. Genet., disc. populorum, die Kunst, die V. zu lenken, Cic.: iuris civilis, Cic.: sapientiae, Liv.: musices, Quint.: haec dicendi ratio aut disciplina, Cic.: disc. ruris, der systematische od. rationelle Betrieb der Landwirtschaft, Col.: disc. augurandi, Suet. – β) die philos. Schule, das System, philosophiae disciplina u. disciplinae, Cic.: disc. mollis, Cic.: qui sunt ab ea disciplina, Cic. – γ) die rhetor. Schule, Methode, das Lehrsystem, Hermagorae, Cic.: summus doctor istius disciplinae, Cic. – b) Plur. disciplinae konkr.: α) Unterrichtsanstalten, Cic. Sull. 89. – β) Sekten, philoso-
    ————
    phorum, Ter. eun. 263.
    II) im weitern Sinne, die Schule = die Erziehung, Zucht, 1) eig.: a) im allg., disc. puerilis, Jugenderziehung, Cic.: severitas ac disc. maiorum, Tac.: disc. Amerina patris familiae rusticani, Cic.: civitatis (die im Staate herrschende), Cic.: vetus disc. regum, strenge Zucht, Strenge, Curt.: disc. tetra ac tristis veterum Sabinorum, Liv.: disc. familiae (der Sklaven) gravis et constans, Cic. – a pueris nullo officio aut disciplinā assuefacti, Caes.: labante disciplinā, Liv.: labente paulatim disciplinā, Liv.: disciplinam domesticam diligenter severeque regere, Suet. – b) insbes., die Kriegszucht, Mannszucht, disc. militaris, Liv. u.a.: disc. castrensis, Ps. Quint. decl.: disc. castrorum, Plin. pan. u. Suet.: militiae disc., Zucht der Kriegsschule, Cic.: disc. populi Romani, Cic.: disc. maiorum, Sall.: modestia militaris, veteris disciplinae decus, Tac.: disciplinam (militarem) severissime regere, Suet. u. Eutr. – 2) meton., die aus der Erziehung hervorgehende geordnete Einrichtung, Lebenseinrichtung, Ordnung, Weise, Sitte, Grundsätze, Gewohnheit, Politik, a) im allg.: disciplinae sanctitas, Ehrlichkeit der Politik, Liv.: novitas incognitae disciplinae, Vell.: disc. publica, öffentliche (polizeiliche) Ordnung, Polizei, ICt. u. Eccl.: disc. Macedonum regum, Persarum, Curt.: meretricia disc., Mätressenwirtschaft, Cic.: certa vivendi disc., be-
    ————
    stimmte Lebensordnung, Cic.: disc. sacrificandi, Opferritus, Liv.: imitari avi mores disciplinamque, Cic.: eādem disciplinā (Politik) uti, Plaut.: earum artem et disciplinam colere, Plaut.: nam disciplina (Politik) est eis demunerarier ancillas primum, ad dominas qui affectant viam, Ter. – b) die Staatseinrichtung, Verfassung, Staatsverfassung, disc. civitatis, Sen.: disc. rei publicae, Cic.: earum civitatum severissima disc., Tac.: Lacedaemoniorum disc., Cic.: disciplinam dare, Cic.: disciplinam Lycurgi od. vetustissimam disciplinam Lycurgi tollere, Liv.: o morem praeclarum disciplinamque, quam a maioribus accepimus, si quidem teneremus, Cic. – Gedehnte Nbf. discipulīna, Plaut. asin. 201; most. 154; Pseud. 1274. Corp. inscr. Lat. 7, 896. Cic. de rep. 2, 34 cod.; vgl. Fleckeisen Misc. crit. p. 34. – discipleina, Corp. inscr. Lat.2 1. p. 202 (elog. XLI).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > disciplina

  • 20 in

    1. in, Praepos. mit Acc. = είς, u. mit Abl. = εν in, I) mit Acc. = in das Innere eines Raumes (sei es eine Tiefe od. Fläche) hinein (Ggstz. ad, das nur die Annäherung eines Gegenstandes bezeichnet), in, auf, nach, gegen, A) im Raume (als Tiefe od. Fläche): 1) zur Angabe der Bewegung: ad urbem vel potius in urbem exercitum adducere, Cic.: deus ad homines venit, immo, quod propius est, in homines, Sen.: in umeros suos efferre, Cic.: in aram confugere, auf den A. (auf die Stufen des A.), Nep.: mittere in Asiam, Nep. – eine Menge als Raum gedacht, se in medios hostes immittere, Cic.
    2) (wie είς) zur Angabe der Richtung = hin... zu, nach... hin, nach, wärts, conspicere sursum in caelum, Plaut.: in orientem, Tac.: – in agrum, s. ager no. I, d u. e. – in latus, seitwärts, Cels. u. Quint.: in dextrum, in sinistrum (laevum), rechts, links, Cels., Stat. u.a. – in ventum, windwärts, Lucan. – dah. in... versus = nach... hin, wärts (zur genauern Bestimmung der Richtung), in Galliam versus, Sall.: in Italiam versus, Serv. in Cic. ep.: in meridiem versus, Curt.
    B) in der Zeit: 1) zur Angabe der Zeit, bis in die hinein sich etw. erstreckt = in... hinein, bis in... hinein, dormire in lucem (Tag), Hor.: dicere in noctem, Plin. ep.: boves pariunt in decem annos, Col.: alqd in omne tempus perdidisse, in alle Zeit hinein = für alle
    ————
    Zeit, für immer, Cic.
    2) zur Angabe des Zeitpunktes, der für etw. od. für den etwas bestimmt ist = für, auf, magistratum creare in annum, Liv. (vgl. Drak. Liv. 4, 55, 6): in multos annos praedicere, Cic.: alqm invitare in posterum diem, Cic.: differre alqd in posterum diem, Cic., in crastinum, Cic. – m. usque = bis auf, wie usque in adventum eius tenuit urbem, Liv. – So insbes., in diem, α) auf einen Tag = auf kurze Zeit, auf heute, Liv. u. Ov.: in diem vivere, nur für den Tag, in den Tag hinein, Cic. u.a. – β) = auf einen bestimmten Tag, Zahlungstermin, fundum emere in diem, Nep. γ) Tag für Tag, täglich, in diem rapto vivere, Liv.: in diem et horam, Hor. δ) (= in diem futurum) fürs künftige, für die Zukunft, in diem istuc est fortasse, quod minaris, Ter.: in diem poenas praesentis fraudis di reservant, Cic. ε) von Tag zu Tag, Plin. 5, 73. – in dies od. in singulos dies, αα) = auf einzelne Tage, von Tag zu Tag (Ggstz. in perpetuum), Cic. u.a. ββ) = mit jedem einzelnen Tage, täglich, Cic. – in horas, stündlich, Hor. – in singulos annos, von Jahr zu Jahr, Jahr für Jahr, Liv. – in tempus, für die Umstände, Cic.: praesens in tempus, Cic. – so auch in futurum, in posterum, in aeternum, in perpetuum, in praesens, s. futurus etc.
    ————
    irgend einer Dimension = in, in longitudinem (in die od. in der L.) milia passuum CCXL, in latitudinem CLXXX patēre, Caes.: murum in altitudinem pedum sedecim fossamque perducit, Caes.; vgl. Drak. Liv. 38, 59, 6.
    2) zur Angabe des Übergangs aus einem in das andere (in eine andere Gestalt, einen andern Zustand usw.) = in, mutare in alqm od. alqd, s. muto: in sollicitudinem versa fiducia est, Curt.
    3) zur Bezeichnung der Teile, auf die sich eine Einteilung erstreckt, in die sie das Ganze zerlegt = in, Gallia est omnis divisa in partes tres, Caes.: in duodecim menses describere annum, Cic. – ebenso bei Verteilung zur Bezeichnung der einzelnen, denen etwas zugeteilt wird = auf, describere censores binos in singulas civitates, zwei Z. auf jeden einzelnen St., Cic.: sextantes conferuntur in capita, auf den K. (Mann), kopfweise, Liv.: quaternos denarios in singulas vini amphoras portorii nomine exigere, Liv.: frumentum assibus in modios aestimatum, Liv.
    4) zur Angabe der Bestimmung, des Endzwecks, wozu etwas dienen soll od. geschieht = zu, für, behufs, nullam pecuniam Gabinio, nisi in rem militarem datam, Cic.: alqo mitti in praesidium (zur Besatzung), Liv.: in supplementum classis dari, Liv.: alqm in id certamen legere, Liv.: in spem genitus, auf die Hoffnung hin, Curt.: in spem victoriae, Curt.: prae-
    ————
    cepta dare in alqd (in Beziehung auf etwas), Cic.: in haec obsides accepti, dafür, deshalb, Cic.; vgl. unten nach no. 6 die Anmerkg. a. E. – dah. auch zur Bezeichnung des beabsichtigten od. unbeabsichtigten Erfolgs einer Handlung = zu, wegen (klass. alcis rei causā), cibo in vitam, non in voluptatem uti, Vell.: turres in propugnaculum villae subiectae, Sen.: in hoc, Hor., Ov., Vell. u.a.; vgl. die Beispielsammlung Madvigs in dessen Opusc. I. p. 167 (nach dem Cic. Clu. 188 in familiae luctum atque in privignorum funus nupsit = in lugentem [morte filiorum] familiam innupsit).
    5) zur Angabe des Angemessenen, der Beschaffenheit, der Art u. Weise des Geschehens, a) = gemäß, in rem esse, dem Interesse gemäß, sachgemäß sein, Komik., Sall. u.a. (s. die Auslgg. zu Liv. 22, 3, 2 u. zu Sall. Cat. 20, 1). – tradere regnum in fidem alcis, seinem Worte gemäß = auf sein Wort, Sall. – b) = auf, nach, vaticinantis in modum, Liv.: hostilem in modum, Liv.: praeclara classis in speciem, Cic. – in eandem sententiam loqui, Cic.: iudicium accipere in ea ipsa verba, quae Naevius edebat, Cic.: foedus in haec verba fere conscriptum, Liv.: iurare in verba alcis, auf die W., Hor. u.a. – in plumam, nach Art der F., wie die F., Verg.: in barbarum, nach Art eines B., wie ein B., Tac. (vgl. Oudend. Apul. met. 3, 10. p. 191. Hildebr. Apul. met. 6, 29. p.
    ————
    504). – so auch in universum, im ganzen, im allgemeinen, Liv.: in vicem, Cic. u. Caes., od. in vices, Ov., wechselweise.
    6) zur Bezeichnung des Gegenstandes (gleichs. des Ortes), auf den Handlungen od. Gemütsstimmungen, freundliche od. feindliche, gerichtet sind = gegen, a) Handlungen: alqm in os laudare, ins Gesicht loben (κατὰ στόμα επαινειν), Ter. – de servis quaerere in dominos, Cic.: in consules designatos legem decernere, Cic.: carmen scribere in alqm, gegen od. auf jmd., Nep. – b) Gemütsstimmungen: bono animo esse in alqm, Caes.: impietas in deos, Cic.: amor in patriam, Cic.: munificentia in alqm, Sall.: perindulgens in patrem, acerbe severus in filium, Cic.
    in mit Akk. steht (wie εἰς) zuw. da, wo das Verbum, auf das es sich bezieht, nicht eine Bezeichnung der Richtung wohin? sondern die Angabe des wo? also in mit Abl. zu erfordern scheint; wobei eine Prägnanz der Konstruktion zugrunde liegt, indem sich der Begriff einer Bewegung mit einmischt, wie: alqm in carcerem asservari iubere, in das G. bringen u. dort verwahren lassen, Liv.: in Tusculanum futurum esse, kommen wollen, Cic.: adesse in senatum, in den S. gehen od. zum S. kommen, Cic.: esse (= venisse) in potestatem, gekommen sein, Cic. u.a.: ebenso habere in potestatem, bekommen haben, Sall. u.a. (vgl. Drak. Liv. 2, 14, 4): alci esse in mentem, in die
    ————
    Gedanken kommen, einfallen, Plaut.: alci in conspectum esse, Suet. u. dgl. – Als Acc. der Bestimmung, des Endzwecks (s. oben no. C, 4) sind aber zu erklären: Galliam retinere in senatus populique Romani potestatem, Cic.: ferri lecticulā ut in funebrem pompam, Tac.: in medium relinquere, unentschieden lassen, Tac.: probari in vulgus, in vulgus gratum esse, in vulgus ignotus, beim V., Cic.: res esse in vadimonium coepit, es kam zum Bürgenstellen, Cic.
    II) mit Abl. = εν, zur Bezeichnung des Seins in einem Raume, im Innern einer Sache (wobei das Innere nicht bloß als das einer Tiefe, sondern auch als das einer Fläche [das, was innerhalb des Umfangs derselben ist] zu denken), A) im Raume: 1) im allg., in, an, auf, esse in Sicilia, Cic.: dicere in senatu, Cic.: coronam habere unam in capite (auf dem K.), alteram in collo (an dem H.), Cic.: sedere in solio, Cic.: navigare in Italia, an J., an der Küste von I., Cic.: castra in limite locat, an dem Grenzwall, Tac. – zuw. = vor, unter, in oculis esse, vor Augen sein (bildl.), Cic.: in manibus habere (eig. u. bildl., s. manus), Cic.
    2) (wie εν) von dem Umgebensein von-, Stecken usw. in einer Kleidung = in, mit, esse in veste domestica, Ov.: in lugubri veste, Curt.: in crepidis, Suet.: in Persico et vulgari habitu, Curt.: formari in cornibus, Ov. – in Waffen, in, mit, unter, patriis ad Troiam missus in armis, Verg.: horridus in iaculis,
    ————
    Verg.: excubare in armis, Caes. – in Fesseln u. Banden = in, in vinculis et catenis esse, Liv.
    B) in der Zeit: 1) zur Angabe der Zeit, a) im Verlaufe od. während deren etwas geschieht = im Verlaufe, innerhalb, während, in multis annis, Nep.: in omni aetate, in extremo tempore aetatis, Cic.: in sex mensibus, Cic.: in diebus paucis, Ter.: ter in mense, ter in anno, Varro u. Cic.: in pueritia od. adulescentia, Nep. u. Suet. – so auch bei uneig. Zeitbestimmungen, in bello, Cic.: in pace et per indutias, Sall.: semel in vita, Cic.: in itinere, Caes.: in qua potestate (während welches Amtes) Pheras cepit, Nep. – dah. b) auch beim Abl. des Gerundium u. der Gerundiva, um den Begriff der Zeitdauer auszudrücken = bei, während, in deliberando, bei der Überlegung, Cic.: in quaerendis suis, beim Suchen der S., Caes.
    2) zur Angabe eines Zeitpunktes (bes. eines entscheidenden), einer Zeitlage, der Zeitumstände, a) übh.: nolo me videat hoc in tempore, gerade jetzt, Ter.: in tali tempore, Liv. – in eo est, ut etc., es ist auf dem Punkte, daß usw., Liv. u. Nep. – b) insbes., in tempore (= εν καιρω), zu rechter Zeit, Ter. u. Liv.: so auch in ipso tempore, Ter.
    C) in andern Verhältnissen: 1) zur Angabe von Umständen, Verhältnissen u. Zuständen, in denen sich etwas befindet od. unter denen etw. geschieht = in, bei, unter, in hac solitudine careo omni-
    ————
    um colloquio, Cic.: in vino (beim Weintrinken) immodicum esse, Ter.: in tanta paupertate decessit, ut etc., Nep.: magno in aere alieno (bei = ungeachtet) maiores etiam possessiones habent, Cic. – u. zur Bezeichnung von Pers. od. Sachen, auf deren Zustand od. Verhältnisse sich etwas bezieht = bei, in betreff, hinsichtlich, in hoc homine non accipio excusationem, Cic.: ausurum se in tribunis, quod princeps familiae ausus in regibus esset, Liv.: idem in bono servo dici solet, Cic. – in una urbe (indem ihr eine Stadt erobert) universam ceperitis Italiam, Liv. 26, 43, 3. – u. (im Briefstil u. Dialog) ohne Beziehung auf das Verbum des Hauptsatzes, in reliquis officiis (hinsichtlich der usw.), cui tu tribuisti praeter me, ut domum ventitares? Cic.
    2) mit Abl. eines Verbalsubstantivs od. Adjektivs, um die Tätigkeit od. den Zustand anzuzeigen, in dem etwas ist = in, in motu esse, Cic.: in maximis esse luctibus, Cic.: in integro tota res est, Cic.: moderatio in difficili est, Liv.; u. so in facili, in promiscuo, in obscuro u. dgl., s. facilis etc.
    3) zur Bezeichnung des Objekts, in dem sich der Unterricht, die Bildung zeigt = in, an, erudire in iure civili, Cic.: in bonis litteris educatus, Cic.: exercere mentem in alqa re, Cic.
    4) bei esse u. inesse, um die Pers. od. Sache, in der etwas ist od. der etwas gehört, zu bezeichnen =
    ————
    in, quanta auctoritas fuit in Metello, Cic.: haec est societas, in qua omnia insunt, Cic.: quibus in rebus ipsi interesse non possumus, Cic.
    5) zur Angabe einer Klasse od. Anzahl von Gegenständen, zu der etwas gehört = unter, Pausanias ceperat complures Persarum nobiles atque in his nonnullos regis propinquos, Nep.: u. so oft in his bei Caes. u.a.: in quibus Catilina, Sall.: in Epaminondae virtutibus commemoratur saltasse eum commode, Nep.
    Zuw. steht in mit Abl. da, wo man im Deutschen in mit Akk. erwartet u. im Lateinischen auch oft setzt, wie: introrumpere in aedibus, einbrechen im H. = in das H., Plaut.: infundere in naribus, Colum. – ebenso übtr., gratum esse in alqo, bei = gegen jmd., Cic.; u. dgl. m. – Die verschiedene Konstruktion der Verba legen, stellen, setzen u.a. s. unter diesen.
    arch. u. vulg. im, Corp. inscr. Lat. 1, 1104 u. 11, 4391. Inscr. christ. (aus Rom) Fabretti 323, 445. – arch. u. vulg. en, Corp. inscr. Lat. 1, 195, 5; 1, 199, 12; 1009. v. 14; 1220. v. 3 (Anthol. Lat. 1274, 3 M.). Corp. inscr. Lat. 8, 8635 (Anthol. Lat. 1274, 14 M.). – arch. endo, Enn. ann. 576; fr. var. 23. XII tabb. I, 2 Sch. ( bei Fest. p. 313 [a], 7) u. III, 3 u. 4 Sch. ( bei Gell. 20, 1, 45). Lex vet. bei Gell. 5, 19, 9. Lucil. 1075. Varro r. r. 3, 17, 10. Lucr. 6, 890. Cic. de legg. 2, 19. Paul. ex Fest. 77, 3. – arch. indu,
    ————
    Enn. ann. 238 u. 445*. Lucil. 970 u. 1230. Lucr. 2, 1096; 5, 102. Vgl. Placid. gloss. V, 29, 13.
    ————————
    2. in, Praeverbium, 1) entsprechend der Präposition = griech. εν, in der Zusammensetzung mit Verben, wo die Präposition in der Regel ihre gewöhnliche Bedeutung drin, dran, drauf, dabei behält, im Deutschen aber oft vom Verbum getrennt und zum Substantiv gezogen werden muß. – 2) Verneinungswort = griech. ἀ-, ἀν-, deutsch un-, wie infans, indoctus. – Vor f u. s wurde es mit gedehntem Selbstlaute gesprochen, wie inficetus, insipiens; in anderen Zusammensetzungen, wie indoctus, mit geschärftem. – Vor p geht das n in in über in m, wie in imputo, vor l, m u. r aber wird es assimiliert, wie in illudo, immuto, irruo u. dgl.
    ————————
    3. īn = isne, s. 1. eo a. E. .

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > in

См. также в других словарях:

  • familiae emptor — /familiyiy em(p)tar/ In Roman law, an intermediate person who purchased the aggregate inheritance when sold per aes et libram, in the process of making a will under the Twelve Tables. This purchaser was merely a man of straw, transmitting the… …   Black's law dictionary

  • familiae erciscundae — /familiyiy arsaskandiy/ In Roman law, an action for the partition of the aggregate succession of a familia, where that devolved upon cohxredes. It was also applicable to enforce a contribution towards the necessary expenses incurred on the… …   Black's law dictionary

  • familiae emptor — /familiyiy em(p)tar/ In Roman law, an intermediate person who purchased the aggregate inheritance when sold per aes et libram, in the process of making a will under the Twelve Tables. This purchaser was merely a man of straw, transmitting the… …   Black's law dictionary

  • familiae erciscundae — /familiyiy arsaskandiy/ In Roman law, an action for the partition of the aggregate succession of a familia, where that devolved upon cohxredes. It was also applicable to enforce a contribution towards the necessary expenses incurred on the… …   Black's law dictionary

  • Primum Familiae Vini — (abgekürzt oft PFV, deutsch: Beste Familien des Weines) ist eine Vereinigung von maximal 12 internationalen Weingütern. Die Vereinigung wurde 1993 von Miguel Torres und Robert Drouhin gegründet mit dem Ziel, das Wissen der besten Winzer der Welt… …   Deutsch Wikipedia

  • EFFASCINATRICES Familiae — memorantur Plin. l. 7. c. 2. in Africa, quarum laudatione intereant probata, are scant arbores, emoriantur infantes: in Triballis et Illyriis, qui visu quoque effascincnt interimantque quos diutius intueantur, iratis praecipue oculis: in Scythia… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Pater familiae — Der pater familias (lat. wörtlich: Vater der Familie) war das Familienoberhaupt bzw. der „Herr im Haus“ – meist der älteste oder „ranghöchste“ Mann im (römischen) Haushalt. Regulär dekliniert heißt es eigentlich: „pater familiae“. Die… …   Deutsch Wikipedia

  • Herciscundae familiae actio — (lat.), Erbtheilungsklage, womit ein Miterbe gegen den andern auf Theilung des Nachlasses klagt, s.u. Erbe …   Pierer's Universal-Lexikon

  • HIRPIAE familiae — Plin. l. 7. c. 2. Haud procul ab urbe Roma in Faliscorum agro fmiliae sunt paucae, quae vocantur Hirpiae, quae sacrificio annuo, quod fit ad montem Soractem Apollini, super ambustam ligni struem, ambulantes, non aduruntur, et ob id perpetuo… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • actio familiae erciscundae — /aekshiyow familiyiy arsiskandiy/ An action for the partition of an inheritance …   Black's law dictionary

  • actio familiae erciscundae — /aekshiyow familiyiy arsiskandiy/ An action for the partition of an inheritance …   Black's law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»